خواب دیدم

می‌گویند احساس آدمی در خواب‌هایش عمیق‌تر می‌شود. گویی در خواب، حس‌مان خالص‌تر و عریان‌تر است. در خواب‌هایمان خودِ خودمان می‌شویم؛ نه زاییده‌هایی که روزمرگی‌های زندگی برایمان به همراه داشته.

من خواب دیدم که از تمام خانه‌هایی که تابه‌حال در آن‌ها زندگی کرده‌ام، داشتم خداحافظی می‌کردم. نمی‌توانم بگویم صحنه‌ی غم‌انگیزی بود؛ ولی دلبستگی عجیبی داشت. یادم هست در خواب به خودم یادآوری می‌کردم که تو در تمامی این خانه‌ها خاطرات خوبی داری؛ و این دقیقا همان یادآوری‌ای بود که وقتی آخرین خانه‌ی دوران دانشجویی‌ام را در اردبیل ترک می‌کردم و همراه با نیم‌چه اثاثیه‌ای که بار ماشین کرده بودم، به خودم تذکر می‌دادم. از ترس دلتنگی بود؟ شاید.

چرا انتخابات، چرا رأی

حال ما این روزها خوب نیست؛ هنوز شیرینی لغو تحریم‌ها و هم‌دلی آحاد مختلف مردم در به کرسی نشاندن این شعار که «به عقب باز نمی‌گردیم» درر دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست‌جمهوری زیر زبانمان جا خوش نکرده بود که هم در عرصه خارجی و هم در داخل با موانع شدیدی مواجه شدیم. از بد حادثه یا خوب آن! از سال‌ها پیش از انقلاب ۵۷، هر چهار سال یک بار، یک چشم‌مان باید به انتخاب رییس‌جمهور خودمان باشد و چشم دیگر به شخصی که قرار است مستأجر جدید کاخ سفید شود. این بار قرعه به نام دونالد ترامپ افتاد. از روندی که در کمپین انتخاباتی ایشان شروع شده بود می‌شد حدس زد که چه آینده‌ای در انتظار توافق هسته‌ای و لغو تدریجی دیگر تحریم‌ها خواهد بود. شد آنچه نمی‌خواستیم. تحریم‌های قبلی برگشت، توافقات جدید در حوزه‌هایی همچون خرید هواپیما، انرژی و خودرو بر هم خورد، سرمایه‌گذارانی که مایل به سرمایه‌گذاری در ایران بودند نیز یکی یکی چمدان‌هایشان را بستند و عطای ایران را به لقای واشنگتن بخشیدند! ما ماندیم و غمی کهنه؛ تحریم و باز هم تحریم.

سمفونی نشنوید، انگل ببینید

هشدار: امکان لو رفتن بخش‌هایی از فیلم وجود دارد!

...

تجزیه و تحلیل دقیقی از نابرابری اجتماعی و روانشناسی تاثیرات پول (دیوید الریچ، ایندی‌وایر)

یک فیلم به شدت تند و تیز و به طرز عجیبی خوش‌ساخت؛ فیلمی که یک لحظه‌ش آرام است و لحظه‌ی دیگر به شدت سریع و خشن و صدالبته همیشه سرگرم‌کننده که با لحنی مناسب باقی می‌ماند. (جاستین چنگ، لس‌انجلس تایمز)

فیلم «انگل» از ابتدا تا انتها یک درخشندگی شیطانی خاصی دارد. این اثر دارای حس فریبی ماکیاولیایی، اشتیاق و کنترلی روی اثر به سبک هیچکاک و با محتوایی به سبک خورخه لوئیس بونوئل است. (بن کارول، درپ)

«انگل» یک طنز اجتماعی خونین و خشن است. (بردلی وارن، پلی لیست)

این‌ها تنها بخشی از نظراتی است که پیرامون فیلم خوش‌ساخت و تأثیرگذار «انگل» در نشریات به نگارش در آمده است. رقص‌های مادری به نام کیم های جا در فیلم مادر، سردرگمی‌های کاراگاه پارک و کاراگاه سئو از یافتن حقیقت در فیلم خاطرات یک قتل، هیولایی نمادین و برخاسته از تاریخ سیاسی کره در فیلم میزبان، قطاری آخر‌الزمانی و آینه نظام طبقاتی در فیلم شکافنده‌ی برف‌ها و ابَر خوکی محصول سرما‌یه‌داری آمریکا که افسارش به دست دختربچه کره‌ای است در فیلم اوکجا، آثار بر جای مانده از سینمای بونگ جون هو تا به امروز است. با مروری بر فیلم‌های بونگ جون هو با تنوعی از ژانر مواجه می‌شویم؛ ولی برای فیلم‌هایش به سختی می‌توان ژانری به سبک و سیاق معمول و کلاسیک مشخص کرد. اگر تارانتینو وی را اسپیلبرگ سینمای آسیا لقب داده، بونگ جون هو حداقل در همین فیلم آخرش نشان داده که به ژانر شخصی خودش رسیده و امضای خودش پای آثارش نقش می‌بندد.

ترور، جنایت، تجاوز

جمعه شب ۱۳ دی‌ماه ۹۸ و در پی حمله پهپادی نیروهای آمریکایی به نزدیکی فرودگاه بین‌المللی بغداد در عراق، سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروهای برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به‌همراه ابومهدی المهندس معاون تشکیلات حشد شعبی و هشت تن دیگر از همراهان (چهار تن عراقی و چهار تن ایرانی) به شهادت رسیدند. در این یادداشت سعی می‌شود تا توجیهات احتمالی ایالات متحده آمریکا پیرامون ترور سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، شهید ابومهدی المهندس و دیگر همراهان و اعضای حشد شعبی را از دیدگاه حقوق بین‌الملل تجزیه و تحلیل نماییم. 

به دنبال محکومیت اسراییل

 

بررسی اعلامیه دادستان دیوان کیفری لاهه برای آغاز تحقیق از جرایم ارتکابی در سرزمین‌های فلسطینی

در یادداشتی برای سیاست و فرهنگ به بیانیه جدید دادستان دیوان کیفری بین‌المللی خانم فاتو بنسودا پرداخته و از جنبه‌های حقوقی به درخواست برای آغاز تحقیقات از جرایم ارتکابی توسط رژیم اسراییل در سرزمین‌های اشغالی فلسطینی نگاه کرده‌ام. در این یادداشت تحلیلی ضمن اشاره به پیشینه قضیه، از عضویت فلسطین به عنوان دولت غیر عضو ناظر در سازمان ملل آغاز کرده و به اعلامیه این دولت برای قبولی و سپس عضویت این دولت در دیوان بین‌المللی کیفری نظر داشته‌ام.

نویسندگان همه چیز و هیچ چیز

کاترین کبیر ملکه مقتدر روسیه در پاسخ دنی دیدرو فیلسوف فرانسوی بیان داشت:

«موسیو دیدروْ من با علاقه‌ای وافر به هر چیزی که از ذهن درخشان شما نشئت گرفته گوش سپرده‌ام؛ ولی از اصول والای شما -که به خوبی بدان‌ها واقفم - کتاب‌های خوبی بر می‌آید و اقداماتی بد. در طرح‌هایی که شما برای اصلاحات دارید به تفاوت میان موقعیت من و شما توجه نشده است. شما روی کاغذ کار می‌کنید که هر چیزی را می‌پذیرد. هموار و نرم است و نه با تخیل شما مخالفتی می‌کند، نه با قلمتان. من شهبانویی بی‌نوا، روی پوست انسان‌ها کار می‌کنم که اندکی زودرنج است و حساس.»^۱

برای نوشتن عنوان این یادداشت دچار تردید بودم. از آن تردیدهایی که وسواس‌گونه همراهتان می‌شود و نوعی مطلق‌گرایی را مثل خوره به جانتان می‌اندازد؛ باید اعتراف کنم یکی از همین تردیدها بود که سر آخر کارش را کرد تا عنوان ابتدایی یادداشتم را به همینی که هست تغییر دهم. عنوان اولیه یادداشتم این بود که: «این کتاب‌ها را نباید خواند» بعد دیدم گناه دگران را چرا بر دوش کتاب اندازیم! اتفاقا گه‌گداری باید این عناوین را هم خواند تا بتوانیم سره را از ناسره بهتر تشخیص دهیم.

نقدی بر کتاب «فیل در تاریکی»

پس از چند دهه شاهد تجدید چاپ رمان «فیل در تاریکی» نوشته‌ی قاسم هاشمی نژاد هستیم. داستانی پلیسی در زمانه‌ای نه‌چندان دور از روی تقویم و بس دور با توجه به شتاب روز افزون حوادث تاریخ معاصر کشورمان! چاپ نخست این کتاب به سال ۱۳۵۸ بوده و این در حالی است که نوشته‌ی مرحوم هاشمی نژاد به سال ۱۳۵۵. پیش از اینکه شروع به خواندن داستان کنم فکر می‌کردم با داستانی پلیسی-معمایی و حتی تعلیق‌پذیر طرف خواهم بود ولی وقتی به یک سوم داستان رسیدم، فهمیدم که تصورم اشتباه بوده و فیل از تاریکی به در آمده است! مسلماً اگر چنین داستانی از نویسنده‌ای غیر ایرانی بود جزء آثار ضعیف دسته‌بندی می‌شد و با مسامحه عامه‌پسند؛ ولی چیزی که خواننده‌ی ایرانی را با داستان همراه می‌کند همین جنس ایرانی بودنش است. از لحن‌ها و تیپ‌های شخصیتی گرفته تا ذکر دقیق مکان‌ها در داستان.

آخرین دختر

نیویورکر درموردش نوشت:

«خاطراتی هولناک و ویرانگر از دوران اسارت به دست داعش … او تجربیاتش را با زبانی صریح و روحی مصمم بازگو می‌کند و هم‌دستی شاهدانی را که در جرم و رنج دیگران شریک شدند، به پرسش می‌کشد.»

واشنگتن پست می‌نویسد:

«نویسنده از جنایاتی که خانواده‌اش را ویران و جامعه‌ی آسیب پذیرش را به نابودی کشاند، پرده برمی‌دارد. خاطراتش بسیار شجاعانه و گامی مهم در محاکمه‌ی آنانی است که آن جنایات هولناک را مرتکب شدند.»

«آخرین دختر»، نوشته‌ی نادیا مراد، دختری از اقلیت‌های ایزدی عراق، گرفتار شده به دست تروریست‌های داعشی و دست به دست شدنش به عنوان یک کالا، یک شی، یک برده! کتاب آخرین دختر روایتی است خودنوشت از سرگذشت دختری که در روستایی کوچک به نام کوچو واقع در استان موصل عراق متولد شد و رشد یافت. بی‌خبر از بازی‌های دنیای سیاست ولی متأثر از آن. نادیا از زندگی‌اش پیش از هجوم داعش می‌گوید، از عقاید افراطی که به دلیل نابسامانی‌های پس از حمله‌ی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ و پیش از حضور مستقیم داعش، در بطن جامعه‌ی چند پاره‌ی عراق ریشه دوانده بود. درگیری‌های مذهبی و قومیتی، احساس حقارت اهل سنت پس از به قدرت رسیدن شیعیان در عراق و همین‌طور بیگانه دانستن اقلیتی مذهبی که هویتش را نه در زبان کردی یا ملیت عراقی، بلکه در مذهبش یعنی ایزدی می‌جست.

پیشنهاد کتاب ترس و لرز

دختر یک دیپلمات بلندپایه بلژیکی در اوایل سال ۱۹۹۰ میلادی به ژاپن می‌رود تا در شرکت ژاپنی بزرگی کار کند. طی یک سال قراردادی که آملی نوتومب می‌بایست در آن شرکت کار کند با مشکلات بسیاری مواجه می‌شود که بیشتر ناشی از تفاوت فرهنگی شرقی و غربی است. بی‌شک همه‌ی ما ژاپن و ژاپنی را با فرهنگ نظم و کار می‌شناسیم، در این کتاب که سرگذشت خود راوی است از نزدیک با این فرهنگ آشنا می‌شویم. فرهنگی که درش خلاقیت را امری نه چندان خوشایند و بیشتر به مثابه خودمحوری و بی‌اعتنایی به نظم ساختاریافته تلقی می‌کند. در این فرهنگ، اشتباه یک زیردست منجر به سرشکستگی مافوقش شده چون وی خود را مسئول تمامی رفتارهای زیردستش قلمداد می‌کند. راوی در این کتاب از رهگذر همین فرهنگِ کار به دیگر جوانب فرهنگ ژاپنی همچون نقش و جایگاه «زن» در خانواده و سلسله مراتب پدرسالارانه‌ی ژاپنی نظر می‌اندازد. آملی به علت زن بودنش بیش از پیش با مصائب و مشکلاتی که در بافت فرهنگی سرزمین خورشید تابان نسبت به زن‌ها وجود دارد، دست و پنجه نرم می‌کند. با وجود آنکه جنس روابط شرح داده شده در کتاب از نوع کاری است ولی در بطن همین روابط می‌توان به‌روشنی از دیگر روابطی که ژاپنی‌ها میانشان تعریف کرده‌اند نیز پی برد.

نقدی بر کتاب بیرون در

و باز هم محمود دولت‌ابادی و رمانی نو از ایشان. «بیرون در» تازه‌ترین اثر محمود دولت آبادی است که بیشتر به داستانی بلند شباهت دارد تا رمان. «بیرون در» با گیجی و سرگردانی دختری شروع می‌شود که خود را نشسته پشت یک میز در خانه‌ای نااشنا می‌یابد. دختر سیر رویدادهایی که طی شب گذشته از کافه قنادی فرانسه در خیابان انقلاب تهران وی را بدان جا کشانده در ذهن مرور می‌کند؛ اصلاً چه رویدادهایی؟ رویدادی نبوده جز یک نشستن در کافه قنادی، البته به تنهایی، نوشیدن فنجانی قهوه و آمدن مردی غریبه پشت میز، نه سخنی و نه حرف و حدیثی، بیرون رفتن از کافه و پیاده‌روی با هم، باز هم در سکوت، و آمدن به یک خانه که یک لنگه‌ی درش نیمه باز و در زمین فرو رفته، در محله‌ی ارامنه‌ی تهران، مجیدیه.